Ăn gì khi bị viêm họng? Hướng dẫn khoa học và kinh nghiệm cá nhân

Mình và bé vừa trải qua một trận cảm. Gia đình mình có cơ địa dị ứng nên mình từng là một người rất thường xuyên bị viêm đường hô hấp trên. Đặc biệt là trước đây, khi sống ở nơi ô nhiễm hàng top Việt Nam như Sài Gòn. Lựa chọn thực phẩm phù hợp có thể làm giảm cơn đau họng, thậm chí đẩy nhanh quá trình hồi phục. Bài viết sau sẽ chia sẻ hướng dẫn ăn uống khi viêm họng theo khoa học và kinh nghiệm cá nhân của mình hén.

Thực phẩm nên ăn khi viêm họng

Viêm họng thường đi kèm với cảm giác đau rát, bạn nên chọn thức ăn mềm, dễ nuốt, tốt nhất là còn ấm nóng để làm dịu cổ họng. Một số món gợi ý như: cháo, các món nước (mì, bún, hủ tiếu, phở…), canh, bột ngũ cốc, trứng (mềm và bổ dưỡng), trái cây mềm như chuối…

Các món ăn có thể làm giảm đau, giảm viêm:

Gừng: mình thường nấu gừng cắt lát cùng một ít đường phên và chanh muối, uống nóng và nhai cả xác gừng và chanh. Món này khiến cổ họng dịu đi do gừng có hoạt tính chống viêm, làm giảm sưng. Chanh muối cũng tốt cho họng nên mình tiện cho vô luôn. Lí do bỏ thêm đường vì gừng khá nóng, mình được nghe nói là không nên uống chỉ riêng gừng, vì có thêm chút ngọt mặn sẽ dẫn gừng làm ấm tạng phủ tốt hơn. Tuy nhiên, đường có tính nê trệ, đang ra đờm bạn không nên cho quá nhiều. Như đã nói ở bài về kinh nguyệt, một số thầy thuốc Đông y mình biết chọn đường đen Vân Nam (họ đặt nấu riêng) nghe nói là vì ngọt thanh, tan nhanh, không nê trệ. Mình chưa dùng, bạn nào có điều kiện thì thử hén.

Súc nước muối pha loãng: bạn mua cũng được, hoặc tự làm: pha khoảng 1/2 muỗng cà phê muối ăn vào 250ml nước (ấm thì càng tốt). Dung dịch muối có thể giúp đưa vi khuẩn lên bề mặt nướu, răng, cổ họng và trôi ra ngoài khi bạn phun. Biện pháp đơn giản này có thể làm giảm triệu chứng viêm đường hô hấp trên. Bạn nào hay viêm mũi họng có thể thường xuyên áp dụng để phòng ngừa bệnh nhé.

Tía tô: tía tô tươi thì chưa rõ chứ phơi khô làm trà thơm ngon lắm, mà nấu lấy nước thì dùng được cả thân luôn. Bạn nào cắt nhỏ ăn tươi với cháo được thì ăn, còn không thì đun uống, thơm ơi là thơm. Theo GS Đỗ Tất Lợi, lá tía tô giúp giải cảm, chữa ho, trợ tiêu hóa, giảm đau, giải độc. Cành tía tô chữa ho, trừ đờm, hen suyễn, tê thấp.

Mật ong và keo ong: từ thời cổ đại, mật ong đã được biết đến là có đặc tính kháng khuẩn cũng như làm lành vết thương (*). Mật ong có khả năng chống lại cả vi khuẩn gram dương và gram âm, bao gồm cả vi khuẩn kháng kháng sinh (**). Tuy nhiên, nhiều loại mật ong khá là nóng. Mình có thử qua một số loại kể cả mật nuôi và tự nhiên thì mật bạc hà mát nhất. Dù vậy, khả năng kháng khuẩn của mỗi loại không giống nhau.

Nếu nói đến khả năng kháng khuẩn có lẽ Manuka nổi tiếng nhất. Đây là một loại mật có nguồn gốc từ New Zealand và Đông Nam Úc, ở New Zealand ong hút mật từ hoa của Leptospermum scoparium (một loại cây bụi thuộc họ Sim), mật ở Úc thì thu được từ hoa của nhiều loài thuộc chi Leptospermum. Mình ban đầu cũng không để ý lắm do mấy năm gần đây bệnh không nặng nhưng trận vừa rồi hơi đuối nên có tìm thử keo ong của Comvita, do được nghe một chị giới thiệu là chị dùng rất nhiều loại, riêng cái này hiệu quả nhất.

Lúc mình mua về thì bệnh cũng hết nhưng đợt lần sau thấy họng hơi khó chịu xịt thử có vẻ cũng ổn. Tuy vậy, đợi về lâu dài mình mới dám khẳng định, sẽ báo cáo kết quả trong tương lai hén. Loại này thì chắc ăn nhất có lẽ nên tự order hoặc mua chỗ uy tín, mình thấy web đang khuyến mãi combo 3 chai nên đã liên hệ shop đặt về, có điều phải đợi, còn bạn nào gấp mà không biết chỗ uy tín thì nhắn tin mình chỉ chỗ mua hén. Còn không nhà có sẵn mà không phải Manuka chăng nữa thì vẫn cứ thử thôi ạ, mình hay ngậm chung với chanh muối.

Chanh muối: mình dùng loại muối lâu năm bên thực dưỡng chứ không phải chanh muối giải khát, ngậm vỏ thích hơn vì có tinh dầu, ngắt miếng nhỏ (nó cực mặn nhé) ngậm đến khi hết mặn thì nuốt. Mình thấy giảm ho khá tốt, cứ viêm họng là mình ngậm.

Ai đi xe xa cũng có thể mang theo ngậm đỡ buồn nôn. Món này là vật bất li thân của mình dù đi đâu cũng mang theo một xíu, mua trên shopee cũng bán nhiều hoặc bạn tự làm. Tuy nhiên, vì quá mặn và chua nên có thể có bạn sẽ không hợp, nếu vậy bạn thử mua loại thường ít mặn hoặc pha loãng ra cho bớt mặn rồi ngậm xem sao, hoặc chọn cách khác phù hợp thôi ạ.

Súp gà: được phương Tây coi là một phương thuốc chữa bệnh viêm đường hô hấp trên. Theo nghiên cứu, món này có thể có khả năng chống viêm nhẹ, có điều mình chưa thử bao giờ.

Trà: một số loại trà ấm áp có thể giúp người bị đau họng cảm thấy dễ chịu hơn. Một nghiên cứu nhận thấy rằng súc miệng bằng dung dịch trà xanh giúp giảm đau họng sau khi phẫu thuật. Trà xanh có đặc tính chống viêm tự nhiên.

Uống nước ấm: êm dịu hơn cho cổ họng và cả thân thể bạn.

Nhai dầu: dầu gì cũng được. Sáng dậy, ngậm một muỗng cà phê nhai từ 10-20 phút (không nuốt) sau đó nhả ra và đánh răng. Đây là một thực hành của y học cổ truyền Ayurveda của Ấn, có thể giảm viêm, kháng khuẩn, tuy nhiên mới chỉ có những nghiên cứu nhỏ thôi. Chi tiết về cái này mình sẽ đi sâu hơn vào một bài sau, có lẽ phải gom lại trong một bài riêng về các cách phòng bệnh của Ayurveda.

Bạn nên tránh những thực phẩm và đồ uống nào?

Hạn chế những món có thể gây kích ứng cổ họng hoặc khó nuốt:

– Thực phẩm giòn, cứng: có nhiều cạnh sắc như bánh quy giòn, bánh mì nướng, các loại hạt hoặc rau sống, có thể khiến cơn đau họng khó chịu hơn.

– Trái cây họ cam quýt và nước ép của chúng: nhiều người chọn uống nước cam khi bị cảm lạnh để cung cấp vitamin C. Tuy nhiên, nước ép cam quýt có thể khiến tình trạng đau họng khó chịu hơn do có tính axit. Chúng có thể gây kích ứng bề mặt cổ họng vốn mềm và nhạy cảm.

– Thực phẩm chua hoặc ngâm muối: món ăn có nhiều giấm hoặc muối, chẳng hạn như dưa chua, có thể làm cổ họng trở nên mẫn cảm hơn.

– Gia vị mạnh: một vài loại gia vị và thực phẩm cay có thể giúp giảm đau họng, nhưng một số khác như ớt có thể làm cho tình trạng viêm nặng hơn.

– Rượu bia: đồ uống và nước súc miệng (như Listerine) có chứa cồn có thể gây ra cảm giác khô, khó chịu ở cổ họng. Rượu cũng làm mất nước, hoàn toàn không có lợi cho người bị đau họng.

– Đồ “nóng”: đây là từ dân gian hén, mình thì khá nhạy với thực phẩm nóng nên là lúc khỏe cũng không dám ăn quá nhiều, tiêu biểu là đồ chiên, mít, xoài chín, sầu riêng… Sầu riêng không nóng bằng 2 trái kia, mít Thái thì không nóng bằng mít ta. Mít Thái không ngọt đậm và gắt bằng, cũng mọng nước hơn nên đỡ hơn. Mình cực hiếm khi ăn xoài chín và mít ta luôn. Nhớ hồi ở Phú Yên, gặp 1 giống mít địa phương rất nóng, thịt màu nhạt nhạt, mỏng nhưng ngọt cực gắt. Bạn gặp mấy loại này thì để ý chút.

Tất nhiên, bạn nên tránh hút thuốc, kể cả hít khói thuốc thụ động khi bị viêm họng ( tốt nhất lúc bình thường cũng nên tránh chứ không cần đợi đến lúc viêm).

Ở một số người, sữa có thể làm đặc hoặc tăng sản xuất chất nhầy. Điều này có thể khiến bạn phải hắng giọng thường xuyên hơn và làm trầm trọng thêm tình trạng đau họng, nên là ai thấy mình có biểu hiện không ổn lắm khi dùng thì hạn chế vài ngày. Mình thử thay món khác xem sao 😀

Nếu sau khoảng 5 ngày mà nhắm vẫn không ổn hoặc bất kỳ lúc nào bạn thấy quá mức khó chịu thì ghé bác sĩ hén.

Mình nhiều năm không uống thuốc tây nhưng đợt rồi vật quá cũng phải dùng 1 viên Panadol, dễ chịu hơn hẳn nên mới ngủ được. Ngủ được thì mới khỏe nổi, nên đôi khi cũng không nhất thiết phải né thuốc quá đâu. Ai hay viêm họng hạn chế thức khuya nhé.

Về chuyện nước cam, mình thì không hay dùng khi bệnh, cam hơi hàn nên lúc yếu người mình không có uống (bình thường thật ra cũng không quá thích), còn vụ tránh trái cây có acid thì do mấy trang thông tin sức khỏe khuyên. Nhiều người dùng cam chanh để có vitamin C. Tuy nhiên, cung cấp vitamin C khi đang bệnh là một vấn đề chưa được chứng minh hiệu quả rõ ràng. Mình thì có dùng chanh muối chứ không dùng chanh tươi, số lượng ít và mục đích cũng không phải là tìm vitamin C.

Bạn nào thấy bài ổn thì share cho bạn bè hoặc nhấn like, comment cho mình có động lực nha, tại không biết mọi người có thấy có ích không nữa. Chúc bạn luôn khỏe mạnh nè, nếu sau có đau họng thì quay lại kiếm bài này đọc hén.